در صنایع آب و فاضلاب، کشاورزی، ساختمان و نفت و گاز، پمپ‌های آب بیش از ۴۰% مصرف برق را به خود اختصاص می‌دهند. یک راه‌اندازی اشتباه می‌تواند:

  • ۵۰% انرژی هدر دهد
  • عمر پمپ را ۷۰% کاهش دهد
  • خط تولید را متوقف کند

اما با اینورتر (VFD) و تنظیم منحنی پمپ، می‌توانید:

  • تا ۶۰% صرفه‌جویی انرژی
  • کنترل دقیق فشار/دبی
  • حفاظت هوشمند
  • عمر ۱۰ ساله پمپ

در این راهنمای جامع و حرفه‌ای، از صفر تا صد راه‌اندازی پمپ آب با اینورتر را با دیاگرام، فرمول، چک‌لیست و مثال عملی پوشش می‌دهیم. اگر مهندس تأسیسات، تکنسین برق، پیمانکار یا مدیر انرژی هستید، این مقاله دفترچه راهنمای اجرایی شما خواهد بود.


چرا اینورتر برای پمپ آب ضروری است؟

 

مزیتتوضیح
صرفه‌جویی انرژیقانون آفینیتی: P ∝ n³ → کاهش ۲۰% سرعت = ۴۹% کاهش توان
حذف ضربه قوچ (Water Hammer)رمپ نرم شتاب/کاهش سرعت
کنترل PID فشارفشار ثابت در شبکه
حفاظت هوشمندتشخیص Dry Run، Overload، Phase Loss
کاهش استهلاکاستارت نرم (Soft Start)

مثال عملی: پمپ ۱۵kW با ۸۰% بار متوسط → سالانه ۴۵ میلیون تومان صرفه‌جویی برق


مرحله ۱: انتخاب اینورتر مناسب برای پمپ

 

پارامترفرمول/قانونمثال
توان اینورتر1.1 × توان موتورموتور ۱۱kW → اینورتر ۱۵kW
جریان نامیاز دیتاشیت موتور۲۲A → اینورتر ≥ ۲۵A
نوع بارPump Mode یا Variable Torque
IPIP55 برای محیط مرطوب
پروتکلModbus RTU / BACnetبرای BMS

مدل‌های پیشنهادی:

  • ABB ACS580 (سری پمپ)
  • Danfoss VLT HVAC
  • Siemens G120C
  • Delta CP2000

مرحله ۲: سیم‌کشی ایمن (دیاگرام کامل)

text

CollapseUnwrap

Copy

┌─────────────────┐
│   منبع اصلی     │
│   3φ 400V       │
└───────┬─────────┘
        │
   ┌────▼────┐
   │  کلید MCCB │
   └────┬────┘
        │
   ┌────▼────┐
   │  کنتاکتور │
   └────┬────┘
        │
   ┌────▼────┐
   │ اینورتر  │
   │ U V W    │───┐
   └────┬────┘   │
        │        │
   ┌────▼────┐   │
   │  پمپ     │◄──┘
   └─────────┘

ترمینال‌های کنترل:

text

CollapseUnwrap

Copy

PLC / سوئیچ
   ┌──────┐
   │ DI1  ├────► اینورتر DI1 (Forward Run)
   └──────┘
   ┌──────┐
   │ DI2  ├────► اینورتر DI2 (Fault Reset)
   └──────┘
   ┌──────┐
   │ AO1  ├────► اینورتر AI1 (4-20 mA → سرعت)
   └──────┘

اینورتر DO
   ┌──────────────┐
   │ Relay (Run)   ├────► PLC DI (وضعیت پمپ)
   └──────────────┘

نکته ایمنی:

  • زمین شیلد فقط در اینورتر
  • فیوز Fast-Blow در ورودی
  • ترمیستور PTC موتور به AI2

مرحله ۳: تنظیمات اولیه اینورتر (پارامترهای حیاتی)

 

پارامترمقدار پیشنهادیتوضیح
P001External Controlکنترل از ترمینال
P1004-20 mA (AI1)منبع سرعت
P10850 Hzفرکانس نامی
P1094 mA = 20 Hzحداقل سرعت
P11020 mA = 50 Hzحداکثر سرعت
P11210 secزمان شتاب
P11315 secزمان کاهش سرعت
P130Pump Modeمنحنی V/f بهینه
P300Dry Run Protectionفعال
P520PID Enableکنترل فشار

مرحله ۴: تنظیم منحنی پمپ (Pump Curve) و PID

منحنی پمپ (Head-Flow):

text

CollapseUnwrap

Copy

H (m) ↑
  50 ┼─────────●───────
     │        ╱
  40 ┼───────●
     │      ╱
  30 ┼─────●
     │    ╱
  20 ┼───●
     │  ╱
   0 ┼─●──────────────► Q (m³/h)
     0   50  100  150

تنظیم PID فشار:

pascal

CollapseUnwrap

Copy

PID_Pump
{
    Setpoint  : REAL := 4.0;    
    ProcessVar: AI_Pressure;    
    Kp        : 1.5;
    Ki        : 0.3;
    Kd        : 0.0;
    Output    : AO_Speed;       
}

تنظیم عملی:

  1. Kp را بالا ببرید تا نوسان → 2. Ki برای حذف خطای ماندگار

مرحله ۵: راه‌اندازی گام به گام (چک‌لیست اجرایی)

 

گاماقداموضعیت
۱قطع برق + LOTO
۲سیم‌کشی طبق دیاگرام
۳تنظیم پارامترهای پایه
۴Auto-Tune اینورتر
۵تست دستی (JOG @ 20 Hz)
۶فعال‌سازی PID
۷تست با بار واقعی
۸ثبت منحنی عملکرد

عیب‌یابی رایج (Troubleshooting)

 

مشکلعلتراه‌حل
پمپ استارت نمی‌شودDI1 وصل نیستچک COM مشترک
فشار نوسان داردPID تنظیم نشدهکاهش Kp
خطای Overcurrentکاویتاسیونافزایش NPSH
اینورتر تریپ Dry Runهوا در خط مکشپرایم پمپ
سرعت به 50 Hz نمی‌رسد20 mA نمی‌رسدکالیبراسیون AO